9 op de 10 mensen merkt geen gezichtsexpressies op!
‘Stephen, waarom missen we zoveel signalen tijdens onze communicatie? Waarom letten de meesten mensen op de inhoud van wat gezegd is, en niet op wat er voor je neus gebeurt?’ Deze vraag kreeg ik laatst op mijn tweedaagse training ‘Mensen leren lezen’ waar ik zowel gezichtsexpressies (micro-expressies) als lichaamssignalen (macro-expressies) behandel. Ik kan er kort over zijn:
Let juist meer op de man en niet op de bal!
We hebben onszelf aangeleerd veel over de inhoud te communiceren, dat is lekker veilig. Iedereen in zijn eigen expertise. Maar wie veel op de bal let, mist een hoop cruciale informatie. Als je daar niks mee doet, is dat een gemiste kans om het gesprek te verrijken met de taal van emoties die zich voordoen. Ik zeg altijd maar zo: het menselijk lichaam is een soort reclamebord dat ‘adverteert’ via gebaren en signalen. Het geheim? Het zoogdierenbrein is de heilige graal van lichaamstaal. Het zoogdierenbrein ofwel je limbische brein is het meest eerlijke brein, en dat kun je niet sturen. De neocortex daarentegen is in staat om oneerlijk te zijn. En met dat ‘limbisch observeren' daar kun je je voordeel mee doen.
Het menselijk lichaam is een soort reclamebord dat ‘adverteert’ via gebaren en signalen.
Dit is cruciaal voor iedereen die met mensen werkt. Trouwens, wie jonge kinderen heeft zal het zeker herkennen. Als je die extra taal erbij meeneemt in je interactie, kun je andere uitkomsten krijgen. Beroepsmatige intuïtie is de professionele nummer 1 tool voor beveiligers, gunningverleners, politie, professionele begeleiders zoals coaches, psychologen en maatschappelijk werkers, management en assessors. Waarom? Om aan te kunnen voelen wanneer een ander getriggerd wordt of kwetsbaar terrein geraakt wordt. Waar er spanning op komt. Dat is een ‘lekkage’ of ‘hotspot’ en een aanwijzing dat er iets gebeurt aan de overkant. Wat zich 'offstage' afspeelt bij de ander, kan veel bruikbare informatie voor het gesprek opleveren. Veel mensen missen dat moment en gaan verder op de inhoud.
Het goede nieuws is: in de loop van de millennia hebben wij het vermogen ontwikkeld andermans lichaamstaal te lezen. Mensen waren evolutionair gezien niet succesvol omdat ze de sterkste waren. We hadden juist succes omdat we goed konden samenwerken. Samen kregen we dingen voor elkaar zoals jagen op groot wild. Alleen was dit nooit gelukt. In deze wereld met hoge informatie- en werkdruk is die eigenschap wat weggezakt vanwege vele afleidingen. Ik help mensen graag om de onuitgesproken taal van het lichaam te herkennen om daarmee geslaagde interventies te doen, ongeacht je rol. Je observatiespieren kun je trainen. In mijn coach- en trainingspraktijk maak ik er dagelijks dankbaar gebruik van.
Beroepsmatige intuïtie is de professionele nummer 1 tool voor beveiligers, gunningverleners, politie, professionele begeleiders, management, adviseurs en assessors.
Je hoeft niet per se hoog empathisch aangelegd te zijn. Leren te kijken en vooral te duiden wat er aan de overkant gebeurt, dat kun je ontwikkelen. Het is een vaardigheid waarbij je je signaalgevoeligheid op een functioneel niveau brengt om meer uit je communicatie te halen.
Sterker nog: ‘Mensen leren lezen’ heeft aanknopingspunten voor vier 21e eeuwse vaardigheden (zoals ontwikkeld door Stichting Kennisnet en Stichting Leerplan Ontwikkeling):
- Samenwerken
- Communiceren
- Kritisch denken
- Sociale & culturele vaardigheden
Op zich geen nieuwe vaardigheden, maar volgens experts en kenners wel onmisbare soft skills die we hard nodig hebben in een tijd met allerlei maatschappelijke innovaties en trends zoals kunstmatige intelligentie, robotisering en digitalisering.
Beroepsmatige intuïtie opbouwen: drie detecteertips
Een fatsoenlijk stel ogen op steeltjes zou handig zijn. Zeg maar het draaiende type, zoals buitenaardse wezens die hebben in B-films. Als we ogen op steeltjes hadden, zouden we veel te weten komen over waarom mensen opeens reageren zoals ze doen: ‘O, nu begrijp ik waarom jij denkt dat ik in de defensie schiet. Ik laat ook een gestrest gezicht zien.' Slim detecteren, hoe doe je dat dan? Wie kan jouw gezicht zien? Iedereen? Wie kan jouw gezicht niet zien? Jij!
We zenden ontzettend veel informatie uit door middel van onze gezichtsuitdrukkingen. Maar ons eigen gezicht is een dode hoek. Een dode hoek is wat we niet bij onszelf opmerken en wat anderen wel kunnen zien. We weten wel hoe we eruit zien in de badkamerspiegel, maar niet hoe we eruitzien, in actie als we in gesprek zijn met andere mensen en emotioneel reageren in gesprekken. Een hedendaagse professional heeft zelfkennis en reflecteert continu op zijn eigen triggers en weet waar hij geraakt kan worden.
Onze 2-daagse training “Mensen leren lezen”, gebaseerd op wetenschappelijke grondslag van Agneta Fisher (Universiteit van Amsterdam), Herman Ilgen, Paul Ekman en het baanbrekende gedachtengoed van Charles Darwin en Desmond Morris.
Hier alvast drie detectietips:
- Small talk is juist wèl waardevol
- Leer een gemaksgezicht te onderscheiden van een ongemaksgezicht
- Eerlijkheids- en oneerlijkheidssignalen onderscheiden
Tip 1. Small talk is juist wèl waardevol
Veel mensen slaan het liefst de small talk over en praten liever niet over koetjes en kalfjes. Dat is een gemiste kans, want juist door de ander te observeren in zijn baseline kun je zien hoe de ander signalen uitzendt als hij relaxt is. Als die ander later in het gesprek afwijkend gedrag door onderliggende emoties laat zien, is dat een aanwijzing om door te vragen.
Tip 2. Leer een gemaksgezicht te onderscheiden van een ongemaksgezicht
Ons gezicht heeft 44 spieren die allemaal meebewegen met bepaalde emoties. Het is al een grote stap voorwaarts als je kunt lezen dat een gezicht stress uitdrukt of gemak. Leer de stressreacties (Fight, Flight en Freeze) bij de ander te zien. Leer van de betreffende persoon zijn twee standen te doorgronden en benut daarbij ook tip 1.
Tip 3. Eerlijkheids- en oneerlijkheidssignalen onderscheiden
Als mensen overtuigd zijn van wat ze zeggen, praten ze met hun handen. Gebaren met opgerichte open handpalmen duiden in het algemeen op eerlijkheid, onschuld, openheid of gastvrijheid. Dit noemen we illustrators ofwel eerlijkheidssignalen. Als mensen plotseling gaan friemelen, krabben, lippen likken, aan sieraden zitten of aan zelfaanraking doen, is dat een moment waarop er sprake kan zijn van manipulators ofwel liegsignaal. In ieder geval is het een spanningssignaal. Dat moet je natuurlijk wel checken, maar dit is een hot spot waar je dan wat mee moet. “Ik zie dat er iets gebeurt bij je, klopt dat?’
Wij wensen je rijkere gesprekken met deze non-verbale soft skills.
